Mesleki tecrübemin ilk günlerinden karşıladığım taleplerden biri de saç bakım kürlerine katmak için istenen E vitamin ampulleriydi. Bakım ürünlerinin son yıllardaki kadar rafları doldurmadığı zamanlarda badem yağına bepanthol ampul ve yumurta ile birlikte katmak nerdeyse sihirli reçeteydi ve biraz da mantıklıydı tabii.. E vitamini de zaten ilaç olarak bakılmadığından ve yüzeysel kullanılacağı için sorgulanmadan verilirdi. Arada gerekli durumda zaten kapsül veya ampul formlarda doktor taleplerini karşılardık. Yani genel durum buydu kısaca..
Son yıllarda antioksidanların önemi tekrarlandıkça talep çılgınlığında rutin takviye olarak kullanımı çoğaldı. Artık sorguluyoruz.
Ampül veya kapsül formda farketmez, hiç bir zaman eczaneme gelen hastama/danışanıma doktor talebi yoksa kullanması için raftan E vitamini alıp vermedim. Mesleğimde 23. senem, halen önermiyorum.
Nasıl olur, bir vitaminden ne olacak diye düşünüyorsanız yanıldınız.
Uzman uyarılarına göre kesinlikle doktor kontrolünde ve hatta endikasyon dahilinde verilmeli. Kulaktan dolma tavsiyelere uyarak E vitamini takviyeleri kullanmak fayda yerine zarar verebilir.
Sebeplere geçmeden önce E vitaminin önemine değinmek gerekir. Hakkını teslim edelim;
E vitamini yağda çözülebilen bir vitamin,
Hücre koruyucu bir antioksidan, yani hücrelerde oluşan serbest radikal denilen atıkları temizler, bağışıklık sistemini dengeler, enfeksiyonlara karşı korur, cilt onarır.
Dört tokoferol (alfa, beta,gama, data) ve dört tokotrienol olmak üzere sekiz farklı formda bulunur
Alfa tokoferol en etkin ve bilinen formu
Göz sağlığında önemli, 2015 tarihli bir araştırma E vitamini alımıyla yüksek serum-tokoferol seviyelerinin yaşla bağlantılı katarakt oluşumu riskini azalttığını belirtir.
Her yaşın E vitamin ihtiyacı farklı, emziren kadınların daha fazla
Eksikliğinde düşük bağışıklık, anemi, saç-cilt sorunları, kas zayıflığı-ağrı, koordinasyon-hafıza problemleri, görme sorunları, sinir hasarı olabilir
Amerikan Sağlık Enstitüleri (NIH)’ ne göre E vitamin eksikliği ÇOK NADİR GÖRÜLEN bir durum olsa da bazı insanların bünyeleri bu eksikliğe çok daha yatkın olabiliyor
Eksiklik yaşaması olası risk grupları; bebekler, yağ emilim bozukluğu olanlar, Abetalipoproteinemi (yağ ve yağda eriyen vitaminlerin emilimlerinin bozulduğu, nadir, otozomal resesif bir hastalık) durumu
Riskler;
Yağda çözünebilen E vitamini, suda çözünen vitaminlerdeki gibi fazlası idrarla atılamadığından aşırı alımda vücutta birikerek olumsuzluklara sebep olabilir. ( Aynı şekilde yağda çözünen A,D,K vitaminleri için de aynı uyarıyı yapmalıyız.)
Uzmanlara göre bazı insanlar E vitamin takviyelerine karşı aşırı duyarlıdır.
Gereksiz kullanımı mide bulantısı, karın ağrısı, güçsüzlük, baş ağrısı, kızarıklık vb yapabilir.
Yüksek dozda kan sulandırıcı özelliği bazı kişiler için istenmeyen sonuçlara sebep olabilir.
Yüksek doz E vitamini alımı ile kalp-damar hastalıkları ve kanser hastalarında ölüm oranının arttığı gözlemlenen araştırmayı John Hopkins Tıp Enst.’ den bir grup yayınladı. (2005)
Yine yapılan bir araştırma, E vitamini de dahil olmak üzere antioksidan takviyeleri alan kişilerin çalışma süresi boyunca ölüm riskinin biraz arttığını buldu. Bu çalışmanın sonuçları 2007 yılında Journal of the American Medical Association’da yayınlandı ve ortalama 3.3 yıl boyunca 232.606 katılımcıyı takip eden 68 randomize kontrollü çalışmaya odaklandı.
E vitamininin yaklaşık 250 ilaçla etkileşime girebileceği biliniyor;
Alkilleyici ajanlar ve anti-tümör antibiyotikler; Yüksek dozda E vitamininin bu kemoterapi ilaçlarının kullanımını etkileyebileceği endişesi var.
Antikoagülanlar ve anti-trombosit ilaçlar, tıbbi bitkiler ve takviyeler; Kan pıhtılaşmasını azaltmak için kullanılan ilaçlar, tıbbi bitkiler ve takviyelerle birlikte E vitamini kullanılması kanama riskini artırabilir.
Sitokrom P450 3A4 (CYP3A4) substratları; E vitamini ve bu enzimlerden etkilenen omeprazol gibi ilaçları birlikte alırken dikkatli olun.
Statinler ve niasin; Yüksek kolesterol düşürücü statin veya niasin ile E vitamini almak, niasinin etkisini azaltabilir.
K Vitamini; E vitamini ile K vitamini almak K vitamininin etkilerini azaltabilir.
Özetle;
Yüksek doz E vitamini vücuda yüklemeyin, doze edemediğiniz için takviye olarak ezbere raftan bunu da alayım demeyin
Takviye kullanımı doktor önerisi ve takibinde olsun ve beraberinde kullanılan ilaç varsa iyi değerlendirilmeli
Takviye kullanmanız önerilmişse aldığınız E vitamin takviyeleri korunmalı, güvenilir olmalıdır. E vitamini hava, ışık ve ısıdan etkilenir.
E vitaminini en doğru ve güvenli olarak besin kaynaklarından alın.
Zeytinyağı, fındık yağı gibi bitkisel yağlar,
Fındık, badem, ceviz, ay çekirdeği gibi yağlı tohumlar,
Ispanak, tere, maydanoz, marul, kereviz, lahana, brokoli, balkabağı gibi sebze ve yeşillikler,
Kümes hayvanları,
Hamsi, somon, uskumru, sardalya ve ton balığı gibi balık türleri,
Avokado, muz ve kivi gibi meyveler,
Tahıllar,
Tereyağı,kırmızı et, Yumurta
Son olarak ; doktorunuza danışmadan E vitamini takviyesi almayın.